Tiroid Kanserleri10 min read
Tiroid dokusu hücrelerinin kontrolsüz şekilde çoğalmasıyla gelişen tümörler, tiroid kanseri olarak adlandırılır. Tiroid kanserleri genellikle boynumuzda bir kitle veya tiroid bezi içinde bir nodül şeklinde belirti verirler.
Tiroid bezi kanserlerini genel olarak 4 grupta incelenir. Bunlar;
- Papiller Tiroid Kanseri (PTK)
- Folliküler Tiroid Kanseri (FTK)
- Medüller Tiroid Kanseri (MTK)
- Anaplastik Tiroid Kanseri (ATK)
Makale İçeriği
Papiler Tiroid Kanseri (PTK):
Tiroid kanserleri arasında en sık görülen papiler tiroid kanseri, genel olarak tüm tiroid kanserlerinin %80’ini oluşturmakta ve en iyi prognoza sahip olan kanserler arasında yer almaktadır. Kadınlarda erkeklere oranla 3 kat daha sık görülür. Genellikle 40 yaşından sonra pik yapar.
Papiler kanser yavaş seyirli bir kanserdir. Tiroid bezindeki minimal kitle oluşumuna rağmen bulgu vermeye bilir. Zamanla kitle boyutu arttıkça bulundukları alanlarda yaptığı basılar sonucu bulgular vermeye başlar. Günümüzde ultrasonografi tetkiklerin yaygınlaşmasından dolayı papiler kanser vakaları erkenden saptana bilmektedir. Başlangıçta Metastaz (çevre organlara sıçrama) olasılığı azdır ancak daha hastalığın seyri sırasında %20 oranında metastaz izlene bilir. En sık uzak metastaz akciğere olur. Bunu kemik, karaciğer ve beyin takip eder.
Papiler Tiroid Kanseri Sebepleri:
Kanserin oluşumunda en büyük faktörler arasında radyasyon ilişkisi ön plandadır. Özellikle 20 yaşından önce radyasyona maruz kalan bireylerin, ilerleyen yıllarda tiroid bezinde kanser ortaya çıkma ihtimali diğer bireylere göre daha sık saptanmaktadır.
Diğer bir faktör ise genetik faktörlerdir. Ailede tiroid kanseri olan bireylerin, olmayanlara oranla daha fazla risk altında oldukları bilinmektedir. Familyal papiller karsinom, familyal polipozis, Gardner Sendromu, Cowden Sendromu, Turcot Sendromu gibi hastalıklarla birliktede görüle bilmektedir.
Papiler Tiroid Kanseri Belirtileri:
Papiler kanserin belirtileri kitlenin boyutuna ve çevre dokulara sıçramasıyla hissedilmeye başlar. En çok tiroid bezinde ağrısız, el ile hissedilen sert bir kitle varlığı ile doktora başvurulur. Boyunda sebep olduğu basılar sonucu yutkunma zorlukları, ses kısıklığı, nefes darlığı gibi problemlere sebep ola bilir. İlerleyen evrelerde papiler kanserin lenfatik sisteme sıçraması ile boyunda şişlik oluşmasına sebep olabilir. Papiler tiroid kanseri tiroid bezi hormon işlevini çok nadir durumlar hariç yapısını bozmaz.
Papiler Tiroid Kanseri Tanısı
Tanıda aktif rol oynayan tetkik İnce iğne biyopsisidir. Tiroid bezinde var olan sert kitleden ince iğne yardımı ile doku alınarak mikroskop altında izlenmesiyle tanı konulur. Alınan materyalin patolojik incelemesinde psammom cisimciklerine (kalsifikasyon), Papiler vejetasyonların ve Orphan Annie Eye (çekirdeklerin içlerinin boş gibi gözükmesi) değişikliklerinin saptanması papiler kanser lehinedir.
Papiler Tiroid Kanseri Tedavisi:
Papiler kanserlerde tedavi yaklaşımı cerrahi müdahale ile sağlanmaktadır. Tiroid bezinde var olan tümörün boyutuna ve bulunduğu yere göre tiroid bezi dokusunun tamamı veya bir kısmının çıkarılması işlemi gerçekleştirilir. Ameliyatı yapan doktorun tercihine göre çevre lenf dokusuna yayılmış vakalarda trakea çevresi lenf diseksiyonu yapıla bilir.
Ameliyat sonrasında varsa kalan kanser dokularının temizlenmesi için radyoaktif iyot tedavisi uygulana bilir.
Papiler Tiroid Kanseri Prognozu:
Kanserler arasında yayılımı en yavaş olan papiler kanseri, prognozu en iyi kanserler arasında yer almaktadır ve on yıllık yaşam beklentisi %95’in üzerindedir. Prognoz aşağıda belirtilen faktörler yardımı ile belirlenir.
| Düşük Risk | Yüksek Risk | |
| Yaş | <40 yaş | >40 Yaş |
| Cinsiyet | Kadın | Erkek |
| Derece | Kapsüler invazyon yok | Kapsüler invazyon var |
| Metastaz | Yok | Çevre dokulara invazyon |
| Boyut | <2 cm | >4 cm |
| Sınıf | İyi Farklılaşma | Kötü Farklılaşma |
Foliküller Tiroid Kanseri (FTK):
Foliküler tiroid kanseri tiroid kanserleri arasında 2. Sıklıkla görülen kanserlerdendir. Papiler kansere oranla maling( kötü huylu) bir kanserdir. Genellikle tek bir nodül olarak ortaya çıkar. Uzun süre mevcut olan guatrın hızla büyümesi eşliğinde görüle bilir. Papiler kanserden farkı uzak metastaz yapma olasılığı yüksek olan kanserlerdendir.
Kapsüler ve damar invazyonu (Yayılım) görülür ve bu foliküler tiroid kanseri için malinite tanıda için ayırt edici karinedir. Damar invazyonu sebebi ile kan yoluyla akciğer kemik ve beyin gibi uzak organlara hızlı metastaz gelişmesine sebep olabilir.
Foliküler Tiroid kanseri diğer tiroid kanserleri arasında en fazla hipertiroidi belirtilerinin bulunduğu tiroid kanseridir.
İnce iğne aspirasyonu tetkiki iyi huylu faliküler hücreler ile faliküler kanser ayrımını yapamaz. Bu sebeple tanı için kapsül ve vasküler invazyon varlığı ve uzak organ metastaz varlığı malinie riski taşır.
FTK tanısı için sintigrafide önemli bir ayrıntıdır, sıcak nodül varlığı adenom lehine karar verilmesini sağlar.
Papiller ve foliküler tiroid kanseri evrelemesi
- Evre I: Tümör herhangi bir büyüklükte olabilir ve tiroidde ya da yakındaki dokularda ve lenf bezlerinde bulunabilir veya bulunmayabilir. Ancak uzak bölgelerde yayılım görülmez. Tümör 2 cm veya daha küçüktür ve tiroid dışına ilerlememiştir.
- Evre II: Tümör herhangi bir büyüklükte olabilir ve kanser tiroidden uzak bölgelere (akciğerler veya kemikler) yayılım gösterir. Lenf bezlerine yayılabilir ya da yayılmayabilir. Tümör 2 ile 4 cm arasındadır ve tiroid dışına ilerlememiştir.
- Evre IIIa: Tümör 4 cm’den büyüktür ve sadece tiroiddedir. Ya da tümör herhangi bir büyüklükte olabilir ve kanser hemen tiroidin dışındaki dokulara yayılmıştır, ancak lenf bezlerinde görülmez.
- Evre IIIb: Tümör herhangi bir büyüklükte olabilir ve kanser hemen tiroid dışındaki dokulara yayılabilir, ayrıca soluk borusu ya da gırtlak yakınındaki lenf bezlerine ilerler.
- Evre IVa: Tümör herhangi bir büyüklükte olabilir ve tiroid bezinin ötesinde ve boynun yakın dokularında gelişir. Yakın lenf bezlerine yayılım gösterebilir ya da yayılım göstermeyebilir. Ya da tümör herhangi bir büyüklükte olabilir ve az da olsa tiroid dışına ilerlemiştir. Boyundaki bazı lenf bezlerine, göğsün üst kısmındaki ya da boğazın arka tarafındaki lenf bezlerine yayılmıştır.
- Evre IVb: Kanser omurganın ön tarafındaki dokularda ya da akciğerlerin arasındaki alanda bulunan damarlarda gelişir. Yakın lenf bezlerine yayılabilir ya da yayılmayabilir.
- Evre IVc: Tümör herhangi bir büyüklükte olabilir ve vücudun uzak bölgelerine (akciğerler ve kemikler) yayılım gösterir, lenf bezlerine ilerleyebilir ya da ilerlemeyebilir.
FTK Tedavisi
İİAB ile foliküler lezyon tanısı konan hastada genellikle çıkan sonuç benign adenom olduğundan tercih edilen ameliyat tiroid lobektomi müdahalesidir. Yaşlı ve 4 cm’den büyük nodülü olan hastalarda malignite olasılığı %50 olduğundan bu hastalarda ilk ameliyat olarak total tiroidektomi uygulanabilir.
Uzak metastaz veya operasyondan sonra çevre dokularda kanser dokularının kalma olasılığı değerlendirilerek Radyoaktif iyot tedavisi tercih edile bilir.
Hürthle Hücreli Karsinom
Bir foliküler kanser sınıfıdır. FTK gibi damar ve kapsül invazyonuyla karakterizedir ve ince iğne aspirasyon biyopsisi ile tanı konulamaz. Foliküler kanserden ayırılmasının sebebi %90 radyo aktif iyot tutmaz, lokal lenf nodu metastazları ve uzak metastaz daha sıktır, daha yüksek mortalite oranlarına sahiptirler.
Tedavide iki taraflı total tiroidektomi ile birlikte lenf bezlerinin çıkarılması lenf diseksiyonu uygulanır. Prognozu kötüdür.
Medüller Tiroid Kanser (MTK):
Medüler Tiroid Kanseri foliküler kanserden daha maling özellikte Kalsitonin salgılayan parafoliküler C hücreleri kaynaklı bir kanserdir. Kontrolsüz Kalsitonin ve CEA ( Karsinoembriyonik antijen) salgılanmasına sebep olur. Lenfatik ve kan yoluyla metastaz izlenir. Kitlelerin çoğunluğu sporadik olarak oluşmakla birlikte, MEN 2A ve MEN2B, familyal MTK gibi çeşitli kalıtsal sendromlarla birlikte de görüle bilir. Bu sendromlardan RET proto-onkogeni sorumlu tutulmaktadır.
MTK Belirtileri ve Tanısı
Boyunda ağrılı bir kitle, boyun lenflerinin şişliği ve kitlenin bulunduğu alana basısı sonucu ses kısıklığı, yutkunma, solunum sıkıntıları gibi belirtilere sebep olabilir. Amiloid varlığı tanıda önemli bir karinedir. İnce iğne aspirasyon biyopsisi ile alınan materyalin sitolojik incelemesi ile tanı konulur.
Medüller Tiroid Kanseri Evrelemesi
- Evre I: Tümör 2 cm veya daha küçüktür ve tiroidin dışına ilerlememiştir.
- Evre II: Tümör 2 cm’den büyüktür ve tiroid dışına ilerlememiştir. Ya da tümör herhangi bir büyüklüktedir ve hemen tiroid dışındaki dokulara ilerler, ancak lenf bezlerinde yayılım göstermez.
- Evre III: Tümör herhangi bir büyüklükte olabilir ve soluk borusu ve gırtlak yakınındaki lenf bezlerine yayılım gösterir. Ayrıca tiroidin hemen dışındaki dokulara ilerleyebilir veya ilerlemeyebilir.
- Evre IVa: Tümör herhangi bir büyüklükte olabilir ve tiroidin ötesinde ve boyundaki yakın dokularda gelişir. Ya da tümör herhangi bir büyüklükte olabilir ve az da olsa tiroid dışına ilerlemiştir. Boyundaki lenf bezlerine veya göğsün üst kısmındaki ya da boğazın arka tarafındaki lenf bezlerine yayılım gösterir.
- Evre IVb: Kanser omurganın ön tarafındaki dokularda ya da akciğerlerin arasındaki alanda bulunan damarlarda gelişir. Yakın lenf bezlerine yayılabilir ya da yayılmayabilir.
- Evre IVc: Tümör herhangi bir büyüklükte olabilir ve vücudun uzak bölgelerine (akciğerler ve kemikler) yayılım gösterir, lenf bezlerine ilerleyebilir ya da ilerlemeyebilir.
MTK Tedavisi
Tedavide cerrahi müdahale ile çift taraflı total tiroidektomi ve bilateral (Çift taraflı) santral boyun disseksiyonu ve metastazların tamamı çıkarılır. MTK yeniden nüks ede bilme ihtimaline karşı Kalsitonin ve CEA (Karsinoembriyonik antijen) kontrolü yapılır.
Anaplastik Tiroid Kanseri (ATK):
Tiroid kanserleri arasında en kötü huylu özellikte olan kanserdir. Boyunda bulunan sert ağrılı kitle ile kendini gösterir. Boyun hareketlerinde hassasiyet, kitlenin çevre dokulara basısı nedeni ile ses kısıklığı, yutkunma ve solunum sıkıntılarına sebebiyet vere bilir. Lenf ve kan yolu ile metastaz izlenir. Yayılımı çok hızlı gerçekleşir. Teşhis ince iğne aspirasyon biyopsisi (İİAB) ile konur.
Anaplastik tiroid kanserinde evreleme
Anaplastik tiroid kanseri hızlı gelişir ve teşhis edildiğinde genellikle boyun bölgesinde yayılım göstermiş olur. Bu nedenle de teşhis edildiğinde asgari IV’üncü evrede olduğu kabul edilir.
- Evre IVa: Tümör tiroiddedir. Lenf bezlerine yayılabilir ya da yayılmayabilir.
- Evre IVb: Tümör tiroidin hemen dışındaki dokulara ilerlemiştir. Lenf bezlerine yayılabilir ya da yayılmayabilir.
- Evre IVc: Kanser vücudun diğer bölgelerine (akciğerler ve kemikler vb.) ilerler. Lenf bezlerine yayılabilir ya da yayılmayabilir.
ATK Tedavisi
Cerrahi tedavi, radyoterapi ve kemoterapi birlikte uygulanır.
Kaynaklar:
