🔊 Makeleyi Sesli Oku

Greves hastalığı tiroid bezinin aşırı çalışması sonucu tiroid hormon düzeylerinin kanda artışı ile karakterize otoimmun bir hastalıktır.

Tiroid hormon düzeylerinin yükselmesi durumu tıp dilinde hipertiroidi olarak adlandırılır. Greves hastalığı hipertiroidinin en sık sebebidir. Kadınlarda erkeklere göre 8 kat daha fazla sıklıkla ve özellikle 20 – 40 yaş aralığında olsa da her yaşta görüle bilmektedir.

Greves Hastalığının Sebebi

Greves hastalığı bir tiroid bez hastalığıdır. Tiroid bezi, boynun ön tarafında, gırtlağın altında bulunan ve iki ayrı bölümden oluşan bir salgı bezidir. Tiroid, T3 (Triiyodotironin),T4 (Tiroksin) ve Kalsitonin denilen hormonları salgılar. Bu hormonlar, hücre büyümesi ve çoğalması gibi işlevler için büyük önem taşır. T3 ve T4 hormonlarının kemik gelişimi ve büyümede, enerji dengesinin sağlanmasında ve aynı zamanda cinsel fonksiyonlar için önemli rol oynarlar.

Beyinde bulunan Hipotalamus bölgesinden salgılanan TRH (Triotropin salgılayıcı hormon) beynin hipofiz bezine giderek buradan TSH (Tiroit uyarıcı hormon) salgılanmasına yol açar. TSH, vücudun ihtiyacına göre yeterli miktarlarda T3 ve T4 salgılanmasında rol oynar.

Otoimmun (bağışıklık) sistemi vücudumuza giren yabancı maddelere karşı direnç geliştirerek antikorlar aracılığı ile vücudu bakteri, virüs gibi zararlı etkenlerden korunmasında rol oynar.

Greves hastalığında otoimmun sistem, sebebi bilinmeyen bir sebepten dolayı TSH üretiminde rol oynayan reseptörleri yabancı madde olarak algılayıp TSI (Tiroid uyarıcı İmmunoglobolin) antikorları ile saldırıp tahrip eder. Bu neden ile TSH üretimi azalır ve T3,T4 hormonlarının kontrolsüz bir şekilde kanda artmasına sebep olur.

Greves hastalığında her ne kadar bağışıklık sistemi neden kendi sistemine zarar verdiği bilinmese de hastalığın gelişmesinde aşağıdaki faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.

• Tiroid hastalığı geçirmiş olan bireylerin yakınlarında da hastalığın görülme olasılığının arttığı (Genetik Faktörler)
• Gebelik anında bebeğin bağışıklık sistemi antikorlarının anne dokularına saldırması
• Yüksek miktarda iyotlu besinlerin tüketimi
• Bazı enfeksiyonların
• Stres, üzüntü gibi faktörlerin bağışıklık sistemindeki etkisi

Greves Hastalığının Belirtileri:

Graves hastalığında hipertiroidinin başlangıcı genellikle sinsidir. Yakınmalar ve bulgular erişkinlerdekine benzer olmasına rağmen çocukların tanı alması genellikle gecikir. Çocuklarda davranış değişiklikleri, hiperaktivite, okul başarısında azalma, duygusal değişiklikler gibi bulgular ile başlayabilir ve bu dönemde tanı gözden kaçabilir.

Graves hastalığı klasik bulgularını sinirlilik, çarpıntı, uykusuzluk, terleme, tremor, kas güçsüzlüğü, halsizlik, iştah artışına rağmen kilo kaybı oluşturmaktadır. Sık görülen üç önemli özelliği guatr(Boğazda şişlik), kanda tiroid hormonlarında yükseklik ve gözlerde öne doğru fırlama(Oftalmopati) bunlar ile birlikte nadir de olsa bacakların ön yüzünde ödem ve kalınlaşma görüle bilir

Greves hastalığında belli başlı görüle bilecek belirtiler aşağıda sıralanmıştır.

Guatr Hareketli olma, huzursuzluk Çarpıntı (hızlı ve düzensiz kalp atımı olması) Yorgunluk Güçsüzlük Ellerde titreme Saç dökülmesi Sinirlilik, kolay heyecanlanma ve kolay öfkelenme Canlı bakış, gözlerde büyüme, göz kapağında çekilme Uykusuzluk, dikkat bozukluğu Derinin sıcak, nemli ve ince olması

İshal İştah artışı Susama Ağız kuruluğu Sık idrara çıkma Kilo kaybı (zayıflama) Adetlerde azalma veya kesilme Cinsel istekte azalma, sperm sayısında azalma Erkeklerde meme büyümesi (jinekomasti) Kemik erimesi Kaslarda güçsüzlük Çabuk yorulma

Greves Hastalığı Tanısı:

Tanıda kan örnekleri üzerinden biyokimya çalışılarak, TSH, T3 ve T4 hormonlarının değerleri belirlenir. Hipertiroidi varsa TSH normalin altına düşmüş (genellikle <0.01 U/L), T3 ve T4 hormonları aşırı derecede yükselmiş olarak bulunur.

TSH reseptör antikor (TSI) ölçümü her zaman gerekli değildir. Ancak teşhisin şüpheli olduğu durumlarda yapılabilir. Örneğin gebelikte ve tiroid bezinde nodül bulunan Graves hastalarında ölçülmesi hastalık teşhisinde faydalı olur. Ancak Greves hastalarının %20 sinde bu antikor kanda yüksek olmaya bilir.

Graves Hastalığında Görüntüleme Yöntemleri

Graves hastalığında tiroid bezini görüntülemek amacı ile tiroid ultrasonografisi kullanılmaktadır. Ultrasonografide tiroid bezi diffuz büyümüştür ve homojendir.

Graves hastalığında tiroid bezinin aktivitesini değerlendirmek amacı ile Radyoaktif iyot uptake (RAIU) incelemesi yapılır. Bu incelemede hastaya radyo aktif iyot verilerek tiroid bezinin ne kadar iyot tuttuğu ve iyot taraması yapılır.

Greves Hastalığı Tedavisi:

Graves hastalığının güncel tedavi yaklaşımlarını medikal tedavi, cerrahi ve radyoaktif iyot tedavisi oluşturur. Mevcut tedavi tiplerinin hiçbirisi spesifik olarak Graves hastalığına yol açan altta yatan bağışıklık sistem kusurunu tedavi etmez. Kanda yüksek miktarda T3, T4 hormonlarının salgılanmasını baskılayarak hormonal düzenin sağlanması hedeflenir.

Medikal Tedavisi:

İlaç tedavisinde kanda yüksek miktarda T3, T4 hormonlarının salgılanmasını baskılayarak hormonal düzenin sağlanması amacıyla Tiyonamid grubu antitiroid ilaçlar, propiltiourasil ya da metimazol preparatları kullanılır. Hastalık bulgularında ortaya çıkan titreme ve çarpıntı gibi belirtileri kontrol altına almak için beta bloker ilaçlar  (Propranolol) kullanıla bilir.

Ciddi göz bulguları (Oftalmopati) varlığında sebebe neden olan iltihabın baskılamak amacı ile kortikosteroid ilaç grupları tercih edilir. İlaçlara rağmen düzelmeyen vakalarda cerrahi operasyon planlanarak subtotal tiroidektomi uygulanır.

Radyoaktif İyot Tedavisi

Radyoaktif iyot tedavisinde amaç hipotiroidinin sağlanmasıdır. Ağızdan verilen radyo aktif iyot (sodyum iyot-131) tiroid dokusunu etkileyerek küçülmesine neden olur. Bunun sonucunda tiroid bezi hormon üretimi azalır. Bu tedavi sonrası, tiroid bezinin yavaş çalıştığı ve az hormon ürettiği hipotiroidi durumu gelişebilir.

Cerrahi Tedavi

Tiroid bezinin bir kısmını veya tamamının ameliyat ile çıkarılmasıdır. Diğer tedavilerin işe yaramadığı veya yapılamadığı durumlarda ameliyat tercih edilir. Tiroid hormonlarını en hızlı ve kalıcı düşüren tedavi yöntemidir. Ameliyat sonrası hipotiroidi (tiroid hormon seviyelerinin düşmesi) görülebilir.

Gebelikte hipertiroidinin en sık nedeni Greves hastalığıdır. 1.Trimester de Propiltiourasil tedavisi ile tiroid hormon yüksek seviyelerini indirgemek hedeflenir. 2. Teremesterse cerrahi operasyon uygulanır. 1.ve 3.Tirimester de cerrahi operasyon uygun bir yaklaşım değildir.

Trimester gebeliğin, her biri 12 hafta süren üç eşit dönemine verilen isimdir. 9 aylık gebelik süresinin üç ayrı dönemde ele alınması, gebeliğin genel gelişiminin anlaşılması açısından oldukça faydalı ve önemlidir.

Kaynaklar:

1. Guatr ve Tiroid Rehberi/Graves Hastalığı Dr. Metin ÖZATA
2. Çocuk ve Adölesan Yaş Grubundaki Hipertiroidi Olgularının Değerlendirilmesi ve Uzun Süreli İzlemi / Dr.Emregül IŞIK
3. Hipertiroidi Basedow Graves Hastalığı Çocuk Dergisi 13(1):51-54, 2013 /Ayşe Kılıç, Şükran Poyrazoğlu, Didem Soydemir, İsmail Yıldız