🔊 Makaleyi Sesli Oku

Astım bronşların kronik havayolu iltihabı sonucu meydana gelen alerjik etkenlerden dolayı bronşların hassas yapıya bürünerek öksürük nöbetleri, nefes darlığı, hırıltılı solunum ve/veya göğüste sıkışma hissi şeklinde rahatsızlıkların meydana geldiği solunum yolu hastalığıdır. Basitçe anlatmak gerekirse alerjik etkenler sonucu havayolu tıkanıklarının meydana geldiği bir durumdur.

Astımın sebepleri nelerdir?

Astım oluşumunda genetik yatkınlığın büyük rol oynadığı bilinmektedir. Anne veya babanın astım olduğu durumda, doğacak olan çocukta astım görülme riski 3-5 kat artarken her iki ebeveyninin de hasta olduğu durumda bu oran 6-7 kata kadar çıktığı belirlenmiştir.

Bunun yanında çevresel etkenler(polenler, hayvanlar, tozlar vs.), bazı mesleklerde (mobilyacılık, fırıncılık, kuaförlük) kullanılan maddeler, gıda katkı maddeleri, temizlik maddeleri( deterjan gib), hava kirliliği, sigara kullanımı gibi faktörler hastalığın oluşumunda etkilidirler.

Astım Belirtileri nelerdir?

Bronş astımında ana semptomlar; nefes darlığı, kuru öksürük, hırıltılı solunum sesi, göğüste sıkışıklık ve baskı hissi şeklinde hissedilir. Hastalar bu rahatsızlıklar yüzünden gece ve özellikle sabaha karşı uyanırlar buna nokturmal astım adı verilir. Belirtiler sürekli ataklar halinde kendini gösterir, ataklar kendiliğinden veya ilaç yardımı ile kaybolur. Bu ataklar belirli mevsimlere bağlı olarak kendini gösterdiği gibi aynı zamanda alerjen madde teması gibi belirli faktörlerin oluşumu da belirtilerin

Astım Tanısı

Her hastalıkta olduğu gibi hastanın şikâyetlerinden yola çıkarak hastalık hakkında bilgi edinilir. Bu etapta şikâyetler içinde nefes darlığı, hırıltılı solunum, göğüste sıkışma hissi, öksürük ataklarının varlığı yanında, tekrarlayıcı, sıklıkla gece veya sabaha karşı ortaya çıkan, kendiliğinden veya ilaçlarla hafifleyip kaybolabilen, arada yakınmaların olmadığı normal dönemlerin varlığı, mevsimsel değişiklikle atakların görülmesi ve aile bireylerinde astım hastalığının var olması gibi belirtilerin varlığı astım tanısını düşündürür.

Bununla birlikte kesin tanıya akciğer grafisi, kan tahlilleri ve solunum fonksiyon testleri sonuçları değerlendirilerek gidilir.

Astım Tedavisi

Tedavide amaç

1. Semptomları kontrol altına almak, mümkünse gece semptomları dahil hiç yakınmanın olmamasını sağlamak,
2. Solunum fonksiyonlarının mümkün olduğu kadar normal sınırlara yakın olmasını sağlamak,
3. Günlük aktivitelerin kısıtlama olmadan yapılabilmesi
4. Hastaneye yatış ve acil servislere atak nedeniyle başvurunun olmaması veya en aza inmesi
5. Optimal tedavide minimal yan etki
6. Hastaların ve ailelerin beklentilerini karşılamak ve onları tam anlamıyla tatmin etme

Kriterleri hedef alarak uygulanır. Bu noktada öncelikle hastayı hastalık hakkında, (ilaç kullanımı, ilaçların dozajları) bilgilendirmek, hastalığı tetikleyen etkenlerin(ev içi veya ev dışı alerjenler, kimyasal maddeler, enfeksiyonlar, ilaçlar, gastrik reflü vs.) tespit edilip, bu etkenlerden hastanın uzaklaşmasını sağlamak hastalığın tedavisi açısından önemli rol oynar.

Daha sonra ilaç tedavisi ile astım atakların giderilerek hastayı rahatlatmak amaçlanır. Bu ilaçlar hava yolu ile alına bilen etkileri 1-2 dakikada başlayan, hastalığın sebep olduğu nefes darlığı, hırıltılı solunum, öksürük ataklarını azaltan Salbutamol, Terbutalin gibi semptomimetik olarak adlandırılan ilaçlardır. Bu ilaçlar hastalığın tedavisinde etki etmezler sadece hastalığın sebep olduğu atakları azaltırlar.

Hastalığın tedavisine etki eden kortikosteroidler, kromolin sodyum, nedokromil sodyum, teofilin ve lökotrien reseptör antagonistler kullanılarak hastalığın bronşlar üzerinde oluşturduğu deformasyonun giderilmesi sağlanır. Tedavide doktor kontrolü ve doktorun vermiş olduğu ilaç dozlarının itina ile kullanılması olumlu sonuç alınmasında önemlidir.

Kaynaklar

1.  Türk Toraks Derneği Astım Tanı ve Tedavi Rehberi, Cilt 10, Ek 10, Haziran 2009

2.  Bronş astımı – Dr.A.Fuat Kalyoncu.Türk Toraks Derneği

3. Abramson MJ, et al. Evaluation of a new asthma questionnaire. J Asthma. 1991; 28.

4. Bousquet J, et al. Eosinophilic inflammation in asthma. N Engl J Med 1990; 323.

5.  Burney PGJ. Current questions in the epidemiology of asthma, in Holgate ST, et al (eds), Asthma: Physiology, Immunology, and Treatment, London, Academic Press, 1993; 3.

6.  Dow L, Coddon D, Holgate ST. Respiratory symptoms as predictors of airways in an elderly population. Respir Med 1992; 146.

7. Wilson NM. Wheezy bronchitis revisited. Arch Dis Child 1989; 64